This page was automatically translated by DeepL

Studium przypadku 9: Włochy: Dywersyfikacja systemów upraw pszenicy durum w środowisku półsuchym z zastosowaniem koniczyny sulla, konopi i ciecierzycy

Cluster 2: Crop diversification under adverse conditions

Kluczowym celem studium przypadku jest określenie odpowiednich ścieżek dla innowacyjnych rozwiązań agronomicznych i opcji łańcucha wartości w trudnym kontekście agroklimatycznym, oferującym wąskie spektrum alternatyw w zakresie dywersyfikacji upraw. Studium przypadku wynika z potrzeby zróżnicowania systemów upraw opartych na pszenicy durum w suchych i deszczowych warunkach na Sycylii. Ponieważ krajobraz Sycylii często charakteryzował się monokulturami i dużymi rozłogami pszenicy, stosowanie roślin strączkowych w płodozmianie często stanowiło najczęstszy wybór w celu przerwania monokultur. Jednym ze wstępnych pomysłów na studium przypadku było więc przetestowanie możliwości uprawy koniczyny sulla lub ciecierzycy w płodozmianie z pszenicą durum na Sycylii. W późniejszym czasie zmiany na poziomie regulacyjnym i rynkowym otworzyły możliwości dla łańcuchów żywnościowych opartych na konopiach, a uprawa ta została włączona do płodozmianów i strategii ekonomicznych gospodarstw objętych badaniem.

Czterech rolników biorących udział w studium przypadku podczas spotkania poświęconego studium przypadku DiverIMPACTS. Fot: Luca Colombo - FIRAB, 2019 r.

Próba odmian konopi w studium przypadku - gospodarstwo Crisafulli. Zdjęcie: Luca Colombo - FIRAB, 2021 r.

Dziedzictwo studium przypadku na spotkaniu inauguracyjnym Grupy Operacyjnej Fi.Si.Ca. Spotkanie inauguracyjne Grupy Operacyjnej. Zdjęcie: Alessia Maranzano, 2022 r.

Jakie były główne problemy leżące u podstaw powstania studium przypadku?

Uczestnicy studium przypadku potrzebowali strategii radzenia sobie ze zmiennością klimatyczną i ekonomiczną. Doświadczali oni utraty żyzności gleby i erozji, a także niestabilności dochodów.

Na Sycylii zróżnicowanie upraw poza zwykłymi uprawami jest utrudnione przez półpustynne warunki z niespokojnymi opadami, niewielką ilością urządzeń nawadniających i dostępnością wody, nieodpowiednimi lub nieopłacalnymi rynkami alternatywnymi oraz brakiem kompetencji i doradztwa technicznego w zakresie rozwiązań agroekologicznych. W związku z tym określenie odpowiednich ścieżek dla innowacyjnych rozwiązań agronomicznych i opcji łańcucha wartości w kontekście Sycylii było i nadal jest sprawą pilną. Sycylia jest regionem o największym areale upraw ekologicznych i największej liczbie gospodarstw we Włoszech, co stwarza możliwości rozwoju bardziej sprzyjającego środowiska socjotechnicznego.

Różnicowanie łańcucha wartości jest utrudnione przez bariery działające na wielu poziomach: środowiskowym (półpustynne warunki ograniczają możliwości różnicowania), społeczno-ekonomicznym (sztywność rynku i brak współpracy między producentami) oraz poznawczym (opór przed badaniem alternatywnych rozwiązań agronomicznych i marketingowych). Jednak ograniczenia społeczno-kulturowe nie wydają się nie do pokonania; aktorzy studium przypadku już dostrzegają obiecującą dynamikę w niszowych i innowacyjnych obszarach, takich jak ponowne odkrycie lokalnych/starożytnych zbóż, innowacyjne łańcuchy wartości konopi na rynkach od lokalnego do europejskiego oraz opcje wynikające z możliwości gospodarki cyrkulacyjnej.

Jak rozwiązano ten problem i jakie podmioty były zaangażowane?

Począwszy od nieformalnych spotkań różnych podmiotów, utworzono "Sulla Club" w celu określenia, w jakim stopniu koniczyna sulla może stanowić ważną opcję agronomiczną i ekonomiczną na Sycylii, w tym jej przydatności do produkcji biogazu i wykorzystania odpadów pofermentacyjnych do zwiększenia żyzności gleby i magazynowania węgla. Klub Sulla" zrzesza różnych uczestników łańcucha wartości (rolników, hodowców, młynarzy i naukowców), którzy dyskutują nad nowymi zagadnieniami związanymi z sycylijskimi roślinami uprawnymi.

Późniejsze zaangażowanie zainteresowanych stron, przeprowadzone w początkowych fazach studium przypadku, pozwoliło zidentyfikować dalsze możliwości dywersyfikacji upraw, dzięki czemu do płodozmianu włączono konopie. Stało się to możliwe dzięki zmianom legislacyjnym we Włoszech, które usunęły przeszkody prawne w uprawie, przetwarzaniu i sprzedaży konopi oraz produktów pochodnych/opartych na konopiach. W związku z tym do grupy studium przypadku dołączyły dwa dodatkowe gospodarstwa, wnosząc pionierską wiedzę na temat konopi.

W ten sposób powstała główna grupa studium przypadku z udziałem dwóch instytucji badawczych(FIRAB i CREA) oraz czterech sycylijskich gospodarstw (konwencjonalnych, ekologicznych i przechodzących na produkcję ekologiczną) o niejednorodnej organizacji gospodarstw, płodozmianach, warunkach pedoklimatycznych i referencyjnych łańcuchach wartości.

Zbadane rozwiązanie

Biorąc pod uwagę tę różnorodność środowisk pedoklimatycznych, sposobów zarządzania i opcji marketingowych, w studium przypadku badano głównie

rozwiązania organizacyjne i agronomiczne na poziomie gospodarstwa;
opcje techniczne i rynkowe dla pszenicy durum, która jest kluczową rośliną uprawną w regionalnym sektorze ornym;
odpowiednie ścieżki łańcucha wartości dla innych kluczowych upraw w płodozmianie.

W studium przypadku częściowo zmieniono punkt ciężkości. Podczas gdy opcje agronomiczne mające na celu zwiększenie zrównoważenia uprawy pszenicy durum pozostały jednym z głównych obszarów zainteresowania, w studium przypadku w coraz większym stopniu badano społeczno-techniczne uwarunkowania wprowadzenia konopi do płodozmianu.

Wynikało to z dwóch połączonych czynników: z jednej strony, pierwotny pomysł wykorzystania roślin strączkowych, takich jak koniczyna sulla czy ciecierzyca, ucierpiał z powodu pogorszenia się sytuacji na rynku (lokalnym i krajowym) tych dwóch roślin. Ich ceny spadły i przestały być postrzegane jako obiecujący dodatek do płodozmianu. Z drugiej strony, konopie okazały się dobrą opcją ekonomiczną w perspektywie krótko- i średnioterminowej, odgrywając pozytywną rolę w płodozmianie, jak wykazała ocena wyników gospodarstw studium przypadku w zakresie zrównoważonego rozwoju.

W celu zbadania warunków sprzyjających przyjęciu bardziej innowacyjnych opcji agroekologicznych i marketingowych, w ramach studium przypadku zaangażowano wielu interesariuszy (rolników i organizacje rolnicze, przetwórców, naukowców i władze regionalne) do dyskusji nad opcjami dywersyfikacji upraw i rynku, głównie wokół potencjału łańcuchów wartości konopi, biorąc pod uwagę szybko rosnące zainteresowanie tą rośliną i jej wieloma możliwymi zastosowaniami w regionie.

Badanie rynku, przeprowadzone we współpracy z pakietem roboczym 5(zob. poniżej: Zbadanie potencjału łańcuchów wartości dla sycylijskich produktów spożywczych na bazie konopi), przeanalizowano bariery i czynniki sprzyjające łańcuchom wartości opartym na konopiach oraz dostarczono cennych informacji badanym rolnikom i interesariuszom na temat marketingu i skalowalności żywności opartej na konopiach. W następstwie tego badania przeprowadzono analizę opcji wspólnego marketingu oraz formalnych i nieformalnych porozumień organizacyjnych wśród plantatorów konopi, wykorzystując specjalne analizy jakości odżywczej sycylijskich olejów i mąk konopnych oraz możliwość uzyskania pieniędzy z nasion.

Badane rozwiązania dotyczące potencjału oleju z nasion konopi na poziomie gospodarstwa i dalszych ogniw łańcucha dostaw, w tym związane z nimi bariery rozwoju, zostały omówione w sposób bardziej analityczny w pracy opublikowanej w czasopiśmie Oilseeds and fats Crops and Lipids Journal (zob. poniżej: An action-research exploration of value chain development from field to consumer based on organic hempseed oil in Sicily).

Oczekiwane rezultaty

Określenie skuteczności i skalowalności opcji dywersyfikacji upraw w warunkach półsuchych było jednym z pożądanych efektów planu studium przypadku. Strategia studium przypadku została opracowana w celu zidentyfikowania obszarów priorytetowych dla ukierunkowanych działań, które mają umożliwić zarówno dalsze wyniki badań, jak i konkretne strategie dla praktyków. W tym celu wstępna analiza barier w rozwoju konopi potwierdziła, że występują one na różnych poziomach: inicjatywy podejmowane w ramach studium przypadku przez wielu interesariuszy w skali rolnictwa, przetwórstwa i zarządzania okazały się sprzyjać planowi rozwoju, którego celem jest przeorientowanie wyborów rynkowych gospodarstw rolnych w kierunku lokalnie tworzonych łańcuchów wartości, biorąc pod uwagę spadek zainteresowania rynkowego bardziej tradycyjnymi uprawami.

Ostatecznym celem studium przypadku jest przedstawienie realnych ścieżek przejściowych, które regionalni i krajowi interesariusze oraz decydenci mogą rozważyć w swoich dążeniach do osiągnięcia bardziej zrównoważonego rolnictwa w trudnych warunkach klimatycznych.

Znaczenie dla celów projektu DiverIMPACTS

Jednym z najważniejszych wkładów tego studium przypadku do projektu DiverIMPACTS jest połączenie dywersyfikacji upraw z dywersyfikacją rynku i zainteresowaniem konsumentów nową żywnością.

Spuścizna studium przypadku

Studium przypadku stworzyło warunki umożliwiające utworzenie dwóch Grup Operacyjnych EIP-AGRI ds. łańcuchów żywnościowych opartych na konopiach, których partnerstwa łączą kilkanaście gospodarstw rolnych i operatorów łańcuchów wartości, a także trzy organizacje badawcze. W skład tych dwóch grup operacyjnych wchodzą wszyscy uczestnicy studium przypadku i instytucje naukowe, z wyjątkiem jednego gospodarstwa, które nie jest zaangażowane w uprawę.

Agroekologiczne podejście do uprawy konopi, opcje przetwarzania w celu osiągnięcia najwyższej możliwej jakości i właściwości odżywczych, a także badania ekonomiczne będą stanowić kluczowe obszary innowacji opracowywane przez grupę operacyjną do 2024 r., zapewniając w ten sposób ciągłość i operacjonalizację badań DiverIMPACTS.

Dalsze informacje

Linki:

Zespół studium przypadku

Luca Colombo, FIRAB, kierownik studium przypadku
Giovanni Dara Guccione, monitorujący studium przypadku